De uitlijnmodule van Ekos schakelt hoog accurate GOTO's in en kan polaire uitlijnfouten meten en corrigeren. Dit is mogelijk dankzij plaat-oplostechnologie van derden. De gebruikte hoofd plaat-oplossoftware is het StellarSolver pakket, die zelf gebruik maakt van het offline (en online) astrometry.net, ASTAP en Watney oplossers. Ekos begint met het opnemen van een afbeelding van een sterrenveld, die afbeelding wordt ingevoerd in de gekozen oplosser (bijv. zie astrometry.net, StellarSolver of ASTAP) en krijgt terug de centrale coördinaten (RK, DEC), schaal en oriëntatie van de afbeelding. De oplosser voert in essentie patroonherkenning uit tegen een catalogus van miljoenen sterren. Nadat de coördinaten zijn bepaald, is de ware richting van de telescoop bekend.

Vaak is er een verschil tussen de bekende kijkrichting van de telescoop, en de werkelijke kijkrichting. Dit verschil kan oplopen van een paar boogminuten, tot aan een aantal graden. Ekos kan dit verschil opheffen door de nieuwe coördinaten te synchroniseren en dan de opstelling te draaien tot aan het aanvankelijk gewenste doel.

Ekos biedt ook een assisterend hulpmiddel voor polair uitlijnen om polaire uitlijnfouten te corrigeren. Het neemt drie afbeeldingen, met zwenken tussen de afbeeldingen en berekent de offset tussen de as van de opstelling en de polaire as. Het koppelt terug aan de gebruiker de aanpassingen in hoogte en azimuth nodig om deze assen uit te lijnen. Deze afbeeldingen worden typisch genomen dichtbij de hemelpool (dichtbij de Poolster voor het Noordelijk halfrond) maar kan goed werken van overal elders, gewoonlijk beginnend dichtbij de meridiaan en zwenkend Oost of West.

U heeft minstens een CCD/Webcam nodig en een telescoop die luistert naar commando's voor draaien & sync. De meeste commerciële telescopen voldoen hier tegenwoordig aan.

Voordat u de uitlijnmodule gebruikt van Ekos, is het uitlijnen van uw opstellingen met behulp van uitlijnen met 1, 2 of 3 sterren niet echt nodig, maar bij sommige opstellingen (monteringen) wordt eerst ruw uitlijnen met 1 of 2 sterren aanbevolen, voordat u meteen begint met de uitlijnmodule van Ekos. Als u EQMod gebruikt kunt u de uitlijnmodule van Ekos meteen gebruiken. GOTO uitlijnen houdt typisch de volgende stappen in:

Uitlijnen zal een afbeelding opnemen en het proberen op te lossen. Lukt het oplossen, dan zal Ekos een sync-opdracht naar de opstelling zenden en er naar draaien. De resultaten worden getoond in het tabblad Oplosresultaten, samen met een doelwit-diagram waarin het verschil wordt getoond van de telescoopcoördinaten (bijv. dat is het punt waarnaar de telescoop denkt dat deze kijkt) vs. de werkelijke positierichting aan de hemel, zoals berekend met oplossen). Uitlijnen zal stoppen als het binnen de gewenste fouttolerantie is, anders zal het het proces Draaien/Opnemen/Oplossen/Synchroniseren herhalen totdat het binnen de tolerantie is.

Elke keer na het met succes oplossen, kan Ekos het volgende doen:

Om de oplossers te gebruiken moet u eerst de opties van StellarSolver configureren. De bovenstaande pagina wordt getoond bij klikken op de knop Opties rechtsonder op de pagina Uitlijnen, selecteer daarna het tabblad StellarSolver opties. Begin met de Ingebouwde methode voor oplosser Methode van bronextractie zodat elke oplosser zijn code met voorkeur voor sterextractie gebruikt. Voor Oplosmethode bevelen we het kiezen van Interne oplosser aan om de kopie van StellarSolver van de code van Astrometry.net te gebruiken of kies Lokale ASTAP als u daar de voorkeur aan geeft. De online astrometry oplosser is accuraat, maar kan lang duren om op te lossen vanwege alle vereiste gegevenstransport. Voor Optiesprofiel, begin met het profiel 1-Standaard.

Er zijn twee andere kleinere opties. WCS: World-Coordinate-System is een systeem voor het inbedden van informatie over equatoriale coördinaten in de afbeelding. Wanneer bij het beschouwen van een opgeloste afbeelding, kunt u de muisaanwijzer er boven houden en de coördinaten bekijken van elke pixel afzonderlijk. U kunt ook ergens in de afbeelding klikken, en de telescoop opdracht geven daar naar toe te draaien. Het is zeer aan te raden deze optie in te schakelen. Overlay legt opgenomen afbeeldingen over de hemelkaart van KStars.

Dit is alleen vereist als u een van de externe programma's voor uw Oplosmethode kiest. Als u Interne oplosser kiest, dan is dat niet nodig.

U moet nagaan dat de paden juist zijn voor de door u gekozen oplosser. Het hoofdmenu-item selecteer een van de standaard sets configureert de vakken gewoonlijk juist.

Deze pagina vertelt Ekos of u uw zoeken van plaat-oplossen wilt beperken tot schaal of positie.

Schaal kan de breedte van de afbeelding in graden zijn (dw), de breedte van de afbeelding in boogminuten (aw) of de pixelbreedte in boogseconden (app). Alles zou moeten werken, maar boogseconden per pixel is aanbevolen. U wilt deze beperking typisch gebruiken voor sneller oplossen, we bevelen dus aan dit vak te accentueren. Het systeem vereist niet dat de schaal exact juist is--het staat afwijkingen van 10-20% toe. Echter, frequente problemen gerelateerd aan oplossen zijn vanwege een gebruikte inaccurate schaal. Daarom, als u problemen hebt met plaat-oplossen, dan zou u Schaal gebruiken willen deactiveren totdat die problemen zijn opgelost. Dit zal waarschijnlijk resulteren in langere oplostijden. Automatisch bijwerken zal automatisch het schaalvak invullen met de schaal gevonden in de meest recente succesvolle oplossing.

De RA en DEC posities zijn gewoonlijk ingevuld uit de positie waarvan de telescoop denkt dat het naar wijst. Natuurlijk vereist het systeem geen exact correcte positionele beperking--het doel van plaat-oplossen is het vinden van die positie. De maximale afstand in graden van de gespecificeerde positie naar de actuele positie is gegeven door het veld Straal. Plaat-oplossen zal mislukken als de gespecificeerde positie verder weg is. U wilt typisch Positie gebruiken gebruiken voor sneller oplossen, we bevelen dus het activeren van dit vak aan. Echter, frequente problemen gerelateerd aan oplossen zijn vanwege het gebruiken van een slechte positionele schatting (bijv. de telescoop is belangrijk verkeert uitgelijnd). Daarom, als u prob hebt plaat-oplossen, dan zou u Positie gebruiken willen deactiveren totdat die problemen zijn opgelost. Zoals genoemd, dit zal resulteren in langere oplostijden. Automatisch bijwerken zal het vak positie met de positie gevonden in de meest recente succesvolle oplossing invullen. Echter, een draaiing zal de positie naar de positie waar de telescoop denkt naar te wijzen na de draaiing bijwerken.

Dit van toepassing als u de (aanbevolen) Interne oplosser gebruikt Oplosmethode.

U kunt een Optiesprofiel kiezen op het tabblad Opties van StellarSolver. Profielen zijn eenvoudig verzamelingen van parameters om de prestaties van het systeem sterextractie en plaat-oplossen binnen StellarSolver te configureren. Het profiel 1-Standaard is aanbevolen om mee te beginnen. Er zijn een paar andere mogelijke profielen zoals Grote schaal oplossen, Kleine schaal oplossen en Enkel thread oplossen.

In het tabblad Profielbewerker van uitlijnopties kunt u profielen bekijken en bewerken. Er zijn vele parameters, de meeste ervan hoeft u niet te wijzigen op problemen op te lossen. Er zijn 3 typen parameters.

Alle invoervelden hebben tekstballonnen die getoond worden als u uw muis boven het invoervak laat zweven.

U kunt wijzigingen in de waarden aanbrengen en het profiel opslaan als u dat wil of de originele waarden van het profiel herstellen.

Indexbestanden zijn vereist als u de Interne oplosser kiest of Lokale astrometrie Oplosmethode.

Voor offline (en externe) oplossers, zijn indexbestanden nodig. De complete verzameling indexbestanden is enorm (meer dan 30 GB), maar u hoeft alleen de nodige bestanden te downloaden. Indexbestanden zijn gesorteerd op GV (gezichtsveld, FOV: field of view)-bereik. Er zijn twee manieren voor het ophalen van de nodige indexbestanden: de nieuwe downloadondersteuning in de uitlijnmodule, en de oude handmatige manier.

Automatische download

Automatisch downloaden is alleen maar beschikbaar in Linux® & Mac® OS. Gebruikt u Windows® dan kunt u de ANSVR-oplosser downloaden.

U krijgt toegang tot de downloadpagina met de knop Opties in de Uitlijnmodule waarna u het tabblad Astrometry indexbestanden selecteert. In deze pagina ziet u de huidige GV van uw huidige instellingen en eronder een lijst van de beschikbare en geïnstalleerde indexbestanden. Met drie pictogrammen wordt het belang aangeduid van de indexbestanden in uw instellingen als volgt:

• Vereist

• Aanbevolen

• Optioneel

U moet alle vereiste bestanden downloaden, en als u ruim voldoende ruimte heeft op de harde schijf, kunt u ook de aanbevolen indexbestanden downloaden. Als een indexbestand is geïnstalleerd, wordt dit met een merkteken aangegeven, en anders selecteert u het voor het ophalen van het betreffende indexbestand. Download de bestanden een voor een, vooral de grotere bestanden. Het kan zijn dat u het wachtwoord moet invoeren van de beheerder (root, standaard is dit smate in StellarMate), als u de bestanden installeert. Na het installeren van alle vereiste bestanden kunt de offline astrometry.net oplosser direct gebruiken.

Dit is alleen vereist als u de optie Lokale astrometrie kiest voor Bronextractiemethode die niet langer wordt aanbevolen.

De uitlijnmodule van Ekos heeft meerdere functies die u helpen met het verkrijgen van accurate GOTO's. Voor sommige opstellingen is het nuttig om uw sessie te starten met uw opstelling in de basispositie, met de telescoopbuis recht gericht op de hemelpool. Op het Noordelijk Halfrond richt u de telescoop zo goed mogelijk op de poolster, Polaris. Het is niet nodig uit te lijnen met 2 of 3 sterren, hoewel bij sommige opstellingen dit wel nuttig kan zijn. Let erop dat uw camera goed scherp is gesteld.

In de linker bovenhoek van de pagina Uitlijnen kunt u twee commando's voor oplossen vinden en twee acties om de gegeven oplossing van de oplosser te nemen.

Voordat u met het uitlijnen begint, selecteert u de gewenste optische trein. U kunt de opties van astrometry.net die naar de oplosser van astrometry.net worden gestuurd, bij elke opname bekijken:

Wanneer een Duitse equatoriale opstelling (GEM: German Equatorial Mount) word ingesteld voor het maken van afbeeldingen, is het van veel belang, voor het maken van langdurige afbeeldingen, dat die goed op de pool wordt uitgelijnd. Een GEM heeft twee assen: een as voor de Rechte Klimming (RK), en een voor de declinatie (dec). Idealiter moet de as voor de RK evenwijdig zijn aan de poolas aan de hemel. De taak van de opstelling is het volgen van de ster in zijn baan langs het hemelgewelf, vanaf het moment van opkomst in het oosten, tot aan de ondergang in het westen.

Bij het maken van afbeeldingen met lange belichtingstijden, is een camera vastgemaakt aan de telescoop, waarin een sensor de inkomende fotonen opvangt, die afkomstig zijn van een bepaald gebied aan de hemel. De invallende fotonen moeten de pixels in de sensor keer op keer treffen, willen we een heldere en scherpe afbeelding krijgen. Natuurlijk gedragen fotonen zich niet werkelijk op deze manier: optica, atmosfeer, seeing (is gewoon een Nederlands woord voor de versluierende effecten door turbulentie in de atmosfeer), veroorzaken verspreiding van de fotonen, en breking, op de een of andere manier. Verder komen de fotonen niet gelijkmatig aan, maar volgens een Poissonverdeling. Bij puntbronnen, zoals sterren, beschrijft een spreidingsfunctie hoe de fotonen ruimtelijk worden verdeeld over de pixels. Niettemin, het hele idee is dat we willen dat fotonen van dezelfde bron de zelfde pixels zullen treffen. Anders zijn we straks opgescheept met een afbeelding met allerlei volgfouten.

Omdat geen opstelling perfect is, kunnen die een object in zijn baan aan de hemel niet perfect volgen. Dit heeft vele oorzaken, waarvan er een een verkeerde uitlijning is, van de as voor de Rechte Klimming ten opzichte van de poolas aan de hemel. Uitlijnen op de pool voorkomt een van de grootste volgfouten van de opstelling, maar andere foutbronnen zijn dan nog niet weg. Bij een juiste uitlijning kunnen sommige opstellingen een object gedurende enkele minuten volgen binnen een afwijking van slechts 1 tot 2 boogseconden.

Maar, als u geen opstelling heeft van topkwaliteit, heeft u hoogstwaarschijnlijk een autovolger nodig, om de zelfde ster gedurende een hele tijd in dezelfde positie vast te houden. Maar desondanks, als de as van de opstelling niet goed op de hemelpool is uitgelijnd, zal zelfs een mechanisch perfecte opstelling de volgster kwijt raken na enige tijd. Volgfouten verhouden zich tot de grootte van de uitlijningsfout. Voor lange belichtingstijden is het dus erg belangrijk dat de opstelling goed is uitgelijnd op de pool, zodat overblijvende restfouten zo klein mogelijk blijven.

Alvorens het proces te beginnen, laat de opstelling zo dicht mogelijk naar de hemelpool wijzen met de contragewichten omlaag. Als u leeft op het Noordelijke halfrond, wis dan zo dicht mogelijk naar de Poolster. Als de Poolster niet zichtbaar (bijv. geblokkeerd door bomen of gebouwen) dan kunt u ergens anders naar wijzen, bij voorkeur dichtbij de meridiaan. Ga na is dat er minstens 30-60 graden hemel zichtbaar is in een boog Oost of West van de meridiaan vanaf de positie die u kiest. Selecteer de richting van de vrije hemel, het aantal graden voor elk van de twee zwenkingen, de zwenksnelheid van de opstelling en of de opstelling automatisch (aanbevolen) of handmatig zwenkt.

Door het hulpmiddel worden drie afbeeldingen opgenomen en opgelost. Na elke opname draait de opstelling over de vaste afstand, die u hebt ingevoerd, voordat de volgende opname wordt gemaakt en opgelost. Als u handmatig kiest, moet u de opstelling verdraaien met ruwweg de gekozen hoek.

Correctieschema van oplossen van platen

De onderstaande afbeeldingen tonen de werkmethode wanneer de correctietechniek Oplossen van platen wordt gebruikt. De onderstaande afbeelding toont een voorstelling nadat de 3 meetafbeeldingen zijn opgenomen en opgelost. Het toont een fout van bijna 18' in hoogte en dat deas van de opstelling omhoog verplaatst moet worden. Het toont tegelijk een azimuth-fout van bijna 15' en dat de as naar rechts verplaatst moet worden (zoals gezien vanachter de telescoop).

Als uw fout klein genoeg is (bijv. minder dan een boogminuut) dan hoeft u geen enkele aanpassing te doen. Druk eenvoudig op stop en u bent klaar.

Als u correcties wilt toepassen op de assen van uw opstelling zou u de methode van aanpassen moeten kiezen (we gebruiken in dit voorbeeld oplossen van platen) en hoe vaak het systeem opnieuw afbeeldingen moet maken de polaire fout in uitlijning opnieuw te meten. Het vernieuwingsinterval zou frequent moeten zijn, maar het heeft geen zin het sneller te doen dan uw CPU opnieuw kan opnemen en op de afbeeldingen oplossen van platen los te laten. We gebruiken 2s in dit voorbeeld. Druk daarna op de knop Vernieuwen om het correctieproces te beginnen.

Het systeem zal afbeeldingen nemen en opnieuw de fout in polaire uitlijning bepalen na elke afbeelding. U kunt proberen de fout te beperken door de correctieknoppen voor Hoogte en azimut op uw opstelling aan te passen. De onderstaande afbeelding toont het scherm nadat de hoogtefout bijna nul is geworden. Zie het verschil tussen de rij Gemeten fout, die de oorspronkelijk gemeten fout toont na de oorspronkelijke 3 opnamen en de rij Bijgewerkte fout die de nu geschatte fout toont.

Hieronder heeft de gebruiker ook de azimut aangepast om de fout verder te verminderen. Nu is de fout erg laag en het proces is klaar. De gebruiker zou op de knop stop moeten drukken.